Elektrik enerjisinin verimli kullanılabilmesi ve işletmelerin reaktif güç cezalarından korunması, doğru şekilde kurulmuş bir kompanzasyon sistemi ile mümkündür. Özellikle sanayi tesisleri, alışveriş merkezleri, hastaneler ve büyük işletmelerde elektrik kompanzasyonu, enerji verimliliğini artırmanın en etkili yöntemlerinden biridir.

Bu yazıda; kompanzasyon nedir ve nasıl yapılır, kompanzasyon panosu, kompanzasyon cihazı, kompanzasyon türleri ve endüstriyel kompanzasyon sistemleri hakkında tüm detayları bulabilirsiniz.

Kompanzasyon Nedir ve Nasıl Yapılır?

Kompanzasyon, elektrik şebekesinde oluşan reaktif güç ile aktif gücün dengelenmesi işlemidir. İşletmelerde kullanılan motorlar, trafo ve aydınlatma sistemleri reaktif güç tüketir. Bu da enerji verimliliğini düşürür ve elektrik faturalarına ceza yansır.

Kompanzasyon nasıl yapılır?

• Güç analizörü ile işletmenin güç faktörü ölçülür.

• Eksik olan güç kapasitörlerle dengelenir.

• Kompanzasyon panosu üzerinden otomatik olarak sistem yönetilir.

Kompanzasyon sayesinde işletmelerin güç katsayısı 0,99 seviyesine çıkarılır ve enerji cezası önlenir.

Kompanzasyon Sistemi Neden Gereklidir?

Elektrik kompanzasyonu yapılmayan işletmeler, hem şebekeye zarar verir hem de yüksek enerji maliyetleri ile karşılaşır.

Kompanzasyon sisteminin gereklilikleri:

• Reaktif güç tüketimini azaltır.

• Enerji kalitesini artırır.

• Elektrik tesisatını korur.

• Yasal zorunlulukları karşılar.

Kompanzasyon Cihazı Nedir?

Kompanzasyon cihazı, reaktif enerjiyi dengeleyen kapasitörler, kontaktörler ve rölelerden oluşan sistem parçalarıdır.

Kompanzasyon cihazlarının görevleri:

• Güç katsayısını iyileştirmek

• Reaktif enerji tüketimini düşürmek

• Enerji faturalarında cezaları engellemek

Kompanzasyon Panosu ve Özellikleri

Kompanzasyon panosu, kompanzasyon sisteminin kalbidir. İşletmenin enerji tüketim değerlerini ölçerek, ihtiyaç duyulan kapasitörleri devreye alır.

Kompanzasyon panosunda bulunan ekipmanlar:

• Kapasitör grupları

• Kontaktörler

• Reaktif güç rölesi

• Ölçüm cihazları

Avantajı: Tamamen otomatik çalışır ve işletmeye sürekli denge sağlar.

Kompanzasyon Hesabı Nasıl Yapılır?

Kompanzasyon hesabı, işletmenin kurulu gücü ve güç katsayısı (cos φ) dikkate alınarak yapılır.

Basit formül:

Qc=P×(tanφ1−tanφ2)Q_c = P \times (tanφ1 – tanφ2)Qc​=P×(tanφ1−tanφ2)

• Qc: Gerekli kapasitör gücü (kVAr)

• P: Aktif güç (kW)

• φ1: Mevcut güç faktörü

• φ2: İstenilen güç faktörü

 Bu hesap uzman mühendisler tarafından yapılmalıdır. Yanlış hesaplama, kompanzasyon sisteminde verimsizlik yaratır.

Kompanzasyon Sisteminin Faydaları

Kompanzasyonun sağladığı avantajlar:

• Reaktif güç cezalarının önlenmesi

• Enerji maliyetlerinin düşürülmesi

• Şebeke kayıplarının azaltılması

• Trafo ve kablo ömrünün uzaması

• Daha yüksek enerji verimliliği

Kompanzasyon Türleri Nelerdir?

Kompanzasyon sistemleri kullanılan yönteme göre üç ana gruba ayrılır:

Kompanzasyon Ölçüm Cihazları

Doğru bir kompanzasyon için ölçüm cihazları kritik rol oynar.

Kullanılan başlıca ölçüm cihazları:

• Reaktif güç rölesi

• Güç analizörü

• Akım trafosu

• Voltmetre ve ampermetre

Bu cihazlar sayesinde sistem sürekli izlenir ve otomatik olarak kontrol edilir.

Endüstriyel Kompanzasyon Sistemleri

Sanayi tesislerinde yüksek güç tüketimi olduğu için endüstriyel kompanzasyon sistemleri tercih edilir. Bu sistemler:

• Yüksek kapasiteli kapasitör gruplarına sahiptir.

• Harmonik filtreleri içerir.

• Tam otomatik kontrol sağlar.

Kompanzasyon Teknikleri

Kompanzasyonda kullanılan teknikler şunlardır:

• Otomatik kompanzasyon → Reaktif güç rölesiyle yönetilir.

• Statik kompanzasyon → Yüksek hızlı anahtarlama sistemleriyle yapılır.

• Hibrit kompanzasyon → Hem otomatik hem de statik yöntemlerin birleşimidir.

Kompanzasyon Cihazları Fiyatları

Kompanzasyon cihazlarının fiyatları, kapasiteye, marka ve modele göre değişir.

• Küçük ölçekli kompanzasyon panoları: 20.000 – 50.000 TL

• Orta ölçekli endüstriyel sistemler: 60.000 – 150.000 TL

• Büyük sanayi tesisleri için özel projeler: 200.000 TL ve üzeri

 Net fiyat için işletmenin enerji analizinin yapılması gerekir.

Reaktif Güç Kompanzasyonu

Reaktif güç kompanzasyonu, elektrik tesisatındaki reaktif yüklerin dengeye getirilmesi işlemidir.

Faydaları:

• Elektrik kalitesini artırır.

• Şebeke kayıplarını azaltır.

• Fatura maliyetlerini düşürür.

Kompanzasyon Ünitesi Nedir?

Kompanzasyon ünitesi, kompanzasyon panosunda yer alan ve kapasitörleri kontrol eden tüm ekipmanların genel adıdır.

Görevleri:

• Reaktif güç takibi yapmak

• Gerektiğinde kapasitör devreye almak veya çıkarmak

• Sistemin sürekli dengede kalmasını sağlamak

Kompanzasyon sistemi, işletmelerin hem enerji maliyetlerini düşürmesini hem de verimliliğini artırmasını sağlar. Doğru yapılan kompanzasyon hesabı, profesyonel kurulmuş kompanzasyon panosu ve düzenli ölçüm cihazları ile işletmeler reaktif güç cezalarından korunur.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Kompanzasyon sistemi nedir?
Elektrik şebekesindeki reaktif güç ile aktif gücü dengeleyen sistemdir.

2. Kompanzasyon cihazı ne işe yarar?
Reaktif enerjiyi azaltarak güç katsayısını yükseltir.

3. Kompanzasyon hesabı nasıl yapılır?
Aktif güç ve güç katsayısı değerlerine göre gerekli kapasitör gücü hesaplanır.

4. Kompanzasyon panosu nerelerde kullanılır?
Fabrika, AVM, hastane ve sanayi tesislerinde kullanılır.

5. Kompanzasyon türleri nelerdir?
Bireysel, grup ve merkezi kompanzasyon olmak üzere üçe ayrılır.

6. Kompanzasyon cihazları fiyatları ne kadar?
20.000 TL’den başlayıp kapasiteye göre 200.000 TL’ye kadar çıkabilir.

7. Endüstriyel kompanzasyon sistemleri hangi avantajları sağlar?
Enerji cezasını önler, şebeke kalitesini artırır, tesisatı korur.

8. Reaktif güç kompanzasyonu neden önemlidir?
Fatura maliyetlerini düşürür ve enerji verimliliğini sağlar.

9. Kompanzasyon ölçüm cihazları hangileridir?
Reaktif güç rölesi, güç analizörü, akım trafosu.

10. Kompanzasyon ünitesi ile kompanzasyon panosu aynı şey mi?
Hayır. Pano sistemin tamamını ifade ederken, ünite panonun içindeki kontrol bölümüdür.